De markt voor semiconductors werd vanaf de jaren ’60 geregeerd door de Wet van Moore. Inmiddels zijn de structuren zo klein dat we tegen de grens aanlopen. Nederland heeft drie bedrijven die daar goed op inspelen.

De wet van Moore is een voorspelling uit 1965 van Gordon Moore. Hij voorzag dat het aantal schakelingen op een chip iedere twee jaar verdubbelt. Deze exponentiële groei kunnen wij moeilijk voorstellen. Als ik op een schaakbord van A1 tot H8 op ieder vakje het dubbele aantal rijstkorrels van het vorige vakje leg, kan ik van het aantal korrels op H8 een pad naar de dichtstbijzijnde ster Proxima Centauri maken.
 
Voor de chipindustrie geldt dat we in de afgelopen 60 jaar de eerste helft van het schaakbord hebben volgelegd. Op de tweede helft wordt het moeilijk. De kadans van de wet van Moore is al vertraagd naar bijna drie jaar en er zijn nog maar drie bedrijven die aan de wet voldoen. Intel heeft zoveel achterstand opgelopen dat het eigenlijk al is afgevallen. Het Taiwanese bedrijf TSMC en het Koreaanse Samsung blijven dan over.
 
Drie toeleveranciers
In Nederland hebben we drie belangrijke toeleveranciers aan de chipindustrie die de nieuwste machines ontwikkelen voor snellere, goedkopere en vooral minder energieverbruikende chips. ASML is de bekendste. Hun lithografiemachines zijn essentieel voor het verder verkleinen van de lijntjes. Het tweede deel van het schaakbord wordt met hun EUV-machines geproduceerd.
 
Minder bekend is ASM International. Semiconductors worden laag voor laag opgebouwd door materiaal op een schijf (wafer) te deponeren, vervolgens te belichten (met lithografie) en daarna te etsen. ASM International maakt machines voor depositie. De structuren op een laag worden nu zo ingewikkeld (“Gate all around”), dat het moeilijk wordt om daar een gelijkmatige laag van één atoom dik op te leggen. Chipfabrikanten kunnen bij de nieuwste chips niet meer om een relatief dure techniek van marktleider ASM International heen, genaamd Atomic Layer Depositie (ALD).
 
Tenslotte hebben we nog Besi. Dat bedrijf maakt machines voor de verpakking van chips en de bedrading naar het moederbord. Ook die business wordt steeds meer gecompliceerd nu alles zo klein wordt. Chips worden nu ook vaker direct onderling verbonden. Daardoor neemt de vraag naar Advanced Packaging toe.
 
Nederland is een land van vooral handel, logistiek en transport, maar laten we vooral deze hoogwaardige industrie, waar zeer veel kennis in zit, niet over het hoofd zien.

Disclaimer